نمودار فرآیند عملیات OPC ( Operation Process Chart )

نمودار فرآیند جریانFPC  یا FLOW PROCESS CHART

OPC ( Operation Process Chart ) نمودار فرآیند عملیات است. ارزیابی کار وزمان ازموارد مهم درمهندسی صنایع هست. بنابراین دانستن علم OPC از الزامات موضوع ارزیابی کار و زمان می باشد. همچنین خیلی از کارفرماها از تولیدکنندگان خود نمودار های OPC و FPC مطالبه میکنند. نمودار فرآیند عملیات OPC ( Operation Process Chart ) و نمودار فرآیند جریان ( Flow Process Chart ( OPC اهدافی دارد. اهداف آن به‌قرار زیرست:

انتخاب بهترین روش کار

پیاده سازی روش منتخب

مشخص کردن زمان مناسب برای انجام کار

فعالیت درزمینه آموزش کارکنان

منظم کردن سیستم‌های پرداخت حقوق و دستمزد و هماهنگ سازی آنها

ارزیابی کار و زمان را به‌دو صورت ارزیابی کار و ارزیابی زمان انجام میدهیم .

درارزیابی کار ما طرح و شیوه انجام کار را بیان میکنیم. برای اینکار باید مجموعه عملیات­های انجام شده یک فرآیند را بطور ساده و قابل فهم به‌کمک نمودار و نقشه بیان کنیم. درابتدا اطلاعات را گردآوری نموده و پس ازآن مجموعه اطلاعات را مرتب نماییم . برای مرتب نمودن اطلاعات از ابزار هایی نظیر نمودار فرآیند عملیات Operation Process Chart ( OPC ) و نمودار فرآیند جریان Flow Process Chart ( FPC ) و… استفاده میکنیم.

نمودار OPC و اهداف آن

تهیه نمودارهای فرآیند عملیات OPC بهترین روش برای مرتب نمودن و نظم بخشیدن به‌اطلاعات جمع آوری شده میباشد. بدین صورتکه اطلاعات جمع آوری شده را‌در قالب چارت و نمودار بصورت مرتب و مشخص بیان و تجزیه تحلیل میکنیم ،سپس دررابطه بالزوم تغییر یا‌‌عدم تغییر آن‌تصمیم میگیریم.

نمودار فرآیند عملیات OPC( Operation Process Chart )   اولین ابزار جهت نظم بخشیدن به‌اطلاعات مستند میباشد. عملیات و بازرسی ها در‌فرآیندهای خدمانی یا تولیدی را نشان میدهد. در اکثر فعالیت‌های خدماتی و تولیدی ازنمودارهای OPC و FPC استفاده میشود.

درارزیابی کار و زمان مابا مفاهیمی نظیر عملیات ، بازرسی که‌خود بازرسی کمی و کیفی تقسیم میشود راداریم .

نمودار OPC

چارت فرآیند عملیات یا نمودار OPC چیست؟ نمودار OPC یا Operation Process Chart یک ابزار بسیار ساده و مفید جهت نمایش مراحل انجام کار و فرایند اجرایی تولید است. اکثر صنایع چندین محصول مختلف تولید و یا مونتاژ میکنند بنابراین نمودار OPC برای نمایش توالی فرایند اهمیت بالایی دارد.

فلوچارت فرایند عملیات یا نمودار OPC با یک سری علامت مشخص عملیات تحقق محصول و فرایندهای ساخت محصول را تشریح می نماید. نمودار OPC نشان میدهد تقدم و تاخر تمامی عملیات ها و بازرسی های یک فرایند تولید یا مونتاژ چطور صورت میگیرد.

علایم در نمودار OPC چیست؟

عملیات:

عملیات را در نمودار فرآیند عملیات بادایره نشان میدهند. مجموعه تغییرات فیزیکی و شیمیایی عملیات نام دارد. این تغییرات در مواد اولیه و فرآیندهای اولیه شاهد آن هستیم.

بازرسی:

بازرسی در فرایندهای خدماتی و تولیدی بمعنای تطبیق دادن فرآیند با استانداردهای مشخص شدست. بدنبال‌آن هستیم تادریابیم که‌فرآیندها با استانداردها تطابق‌ دارند یا‌ندارند. بازرسی را در نمودار OPC باعلامت مربع نشان میدهیم. فرایند بازرسی در فرآیندهای خدماتی و تولیدی به‌دو صورت کیفی و کمی انجام میشوند.

بازرسی کمی:

بازرسی کمی همانطور که‌از نامش مشخص است‌با اعداد و ارقام بیان میشود. در واقع‌ به اعداد و ارقامی که‌ در استانداردها مشخص شده توجه میکند.

بازرسي كيفي:

بازرسی کیفی نیزبه بررسی چگونگی فرآیندهای کیفی میپردازد و کیفیت کار را بازرسی میکند. درواقع بررسی ها بصورت چشمی انجام میشود.

جدول فرآیند عملیات تمامی اطلاعات ازجمله مراحل تولید ، مواد اولیه ، قطعه نهایی ، ماشین آلات و ابزارها، زمان و لوازم جانبی رامشخص میکنیم. جدول فرآیند عملیات نمونه تکمیل شده برگه عملیاتی ست. تمامی مراحل ساخت یک قطعه و محصول از ماده اولیه تا محصول نهایی و بازرسی آن در مراحل مختلف و چگونگی اتصال این قطعات را در نمودار جدول فرآیند عملیات ثبت میکنند.

OPC نشان دهنده تاخر و تقدم عملیات و بازرسی های انجام شده در فرآیند ساخت و مونتاژ است. در واقع ترکیب جدول فرآیند عملیات و نمودار مونتاژ نمودار فرآیند عملیات OPC است.

حمل ونقل ، تاخیر و انبار را در OPC نمی آوریم.

OPC درحقیقت مستنداتی راکه بمعرفی مراحل تولید و فرآیندها میپردازد جمع آوری ومنظم میکند. OPC رابصورت نمودار درختی میتوان تهیه کرد. نمودار OPC مشخص میکند هریک‌از محصولات چه‌اجزایی دارند و‌اجزا از‌چه مواد اولیه و قطعاتی بوجود آمده و مراحل را‌که پشت سر گذاشته‌اند مطرح میکند. واحد مهندسی فرآیند عملیات OPC راتنظیم میکند.

نمودار فرایند عملیات OPC و نکات مهم در طراحی و تدوین آن

درنمودار فرآیند عملیات ازخطوط عمودی و افقی استفاده میشود. خطوط عمودی نشان دهنده جریان عمومی فرآیند و خطوط افقی رازمانی استفاده میکنیم که‌قطعه یا ماده جدید بخریم ودر جریان تولید اضافه کنیم.

چنانچه محصولی ازچندین قطعه تشکیل شده باشد جز اصلی رادر سمت راست و قطعات جانبی رادر سمت چپ می آورند.

نامگذاری بازرسی‌ها و عملیات رادر سمت راست نمودار مینویسم. برای بررسی فرآیند نمودار آن را شماره گذاری میکنیم. شماره گذاری ها از راست و بالا به پایین است. خطوط عمودی و افقی نباید باهم تداخل داشته باشند. در صورت لزوم خط افقی را بحالت برآمدگی بالای خط عمودی نشان میدهیم.

نمونه نمودار OPC و مشخصات آن

نام نمودار ، شماره نمودار ، شماره قطعه ، شماره نمودار ، شماره کارگاه ، روش پیشنهادی ، تهیه کننده ، تاییدکننده ، تاریخ رسم نمودار را در بالای نمودار ذکر میکنیم.

مراحل رسم نمودار OPC

نوع فرآیند یا قطعه وکارش را بدرستی مشخص میکنیم.

عملیات و بازرسی‌ها رافهرست بندی و شرح آنها درجدول فرآیند عملیات میاوریم.

ازسمت راست و از گوشه شروع به‌رسم آن میکنیم.

ابتدا قطعه اصلی بهمراه مشخصاتش باخط افقی وارد فرآیند تولید میکنیم.

چگونگی عملیات روی قطعه اصلی باتوجه‌به مراحل آن‌درسمت راست هر شکل ( مربع یادایره ) درخط عمودی ، مینویسیم.

عملیات روی قطعه اصلی را ادامه میدهیم تا قطعه فرعی به‌آن ملحق شود.

الحاق قطعه فرعی بارسم یک خط افقی ازچپ به‌راست که‌خط قائم راقطع میکند نشان میدهیم.

عملیات رابه ترتیب جریان کلی فرآیند شماره گذاری میکنیم.

کاربرد نمودار فرآیند عملیات OPC

نمودار فرآیند عملیات OPC و برگه عملیاتی روش انجام کار رامشخص میکند وهر فرد مسئول موظف است طبق این دو جدول عمل کند.

نمودار فرآیند عملیات OPC از منابع اطلاعاتی مهم برای آنالیز و بررسی داده‌ها و شناسایی آنهاست. مطالعه دستورالعمل ارزیابی و تحلیل داده ها می تواند به شما کمک کند.

عملیات و کارهای انجام شده بر روی هر بخش یاقطعه ای درهنگام تولید جز به جز مطرح و با رسم خط افقی ازچپ به‌راست که‌خط قائم راقطع میکند نشان داده میشود.

دقت کنید عملیات باید به‌ترتیب گزارش شود وتمام جریان‌های کلی شماره گذاری یا کدبندی شوند.

در نمودار فرآیند عملیات OPC تمامی قطعات فرعی رابصورت افقی ازچپ به‌راست به‌جریان اصلی اضافه میکنیم. چنانچه شرط جدیدی رابخواهیم دررابطه بافرآیندی اضافه کنیم وسمت راست نتوانیم اینکار راانجام دهیم ، توضیحات لازم را بین خطوط افقی روی فرآیند اصلی می آوریم.

درتجزیه وتحلیل نمودار او پی سی کیفیت محصول نهایی و هزینه‌های تولیدی راباید درنظر گرفت.

هزینه های تولیدی راباید کاهش و کیفیت را افزایش یادرحد قابل قبولی نگاه داریم درغیر اینصورت نمیتوانیم مشتریان خود راحفظ کنیم. اولویت باکیفیت محصول ست حتی اگر هزینه‌ها بالا برود کیفیت نباید کاهش یابد.

تحلیل نمودار جریان فرآیند عملیات OPC

تحلیل و آنالیز نمودار فرآیند عملیات OPC بصورت پرسش و پاسخ میباشد.

طرحریزی قطعات ، ماشین آلات و کارخانه‌ها چگونه ست ؟

نوع فرآیندها و هدف عملیات به‌چه صورتی میباشد ؟

شرایط کاری چگونه است ؟

تمامی این‌موارد میتوانند روی فاکتور کیفیت و هزینه‌ها تاثیرگذار باشد.

درهر عملیات باید بدانیم توسط چه‌کسی ، کجا ، کی و چه‌زمانی انجام میشود. دررابطه باماشین آلات ،اپراتور انجام دهنده آنها و محل استقرارش را باید در نظرگرفت. تمام موارد باید روی نمودار اولیه آورده ودر نهایت اصلاح و بهبود شود. تولید اولیه همواره بهترین تولید نیست.

نمودار فرآیند جریان Flow Process Chart ( FPC )

نمودار فرآیند جریان FPC یا FLOW PROCESS CHART یک موضوع در حوزه مهندسی صنایع است تا فرآیند ارزيابي كار و زمان را تسهیل نماید. درحقیقت نمودار فرآیند جریانFPC  یا FLOW PROCESS CHART برای مطالعه و ارزيابي سيستماتيك كار استفاده می‌شود. می‌توان گفت هدف ازاین مطالعه و ارزیابی که بخشی از آن با نمودار مدنظر ما، نمودار فرآیند جریان یا اف پی سی ، صورت میپذیرد به‌قرار زیر است:

• ایجاد روش بهتر برای‌ انجام كار ( نمودار فرآیند جریان یا FLOW PROCESS CHART دراین قسمت استفاده میشود)
• پياده سازی روش انجام كار که در مرحله قبل ذکر شد
• پیش بینی زمانبندی انجام كار
• آموزش کارآمد پرسنل
• تنظیم سيستمهاي پرداخت حقوق و دستمزد

FPC و مراحل آن

نمودار فرآیند جریانFPC  دربخش اول ارزیابی کار و زمان انجام میشود. با نمودار فرآیند جریان عمليات فرايندها راتجزيه و تحليل و ساده نموده و كارايي فرآيند رابهبود يا افزايش میدهیم.

FPC  هم به‌دنبال روشهای جديد برای‌كارهاي جديد و هم به‌دنبال روشهای بهتر برای كارهاي موجود است. FLOW PROCESS CHART و نموادرهایی ازین دست اطلاعات گرداوری شده مورد نیاز راگردآوری میکنند و آنالیزهای لازم راروی آنها انجام می‌دهند.

نمودار فرآیند جریانFPC  یا FLOW PROCESS CHART پس‌ازتجزیه و تحلیل این اطلاعات روشی جدید و بهتر راارائه می‌کند. درفازهای بعدی مطالعه و ارزیابی کارروش حاصل از نمودار فرآیند جریان FPC اجرا شده و مورد ارزیابی دوباره واقع میشود. سپس زمان استاندارد تولید تعیین شده و اجرا و پیگیری میشود.

در نمودار فرآیند جریان یا FLOW PROCESS CHART پنج مورد بررسی میشوند: عملیات – بازرسی – انبار – تاخیرات – حمل و نقل که‌هریک ازآنها رابررسی میکنیم.

عملیات :

درنمودار فرآیند جریان عملیات راتغییرات عمدی شیمیایی و فیزیکی مواد اوليه و یاقطعات نیم ساخته برطبق برنامه و برنامه ریزی برای‌آن میگویند. عملیات رادر FPC  یا FLOW PROCESS CHART بادایره نشان میدهند.

بازرسی و کنترل :

در FLOW PROCESS CHART مطابقت قطعه یاکالا بااستانداردهایشان رابازرسی میگویند. این بازرسی یابه‌صورت کمی و یابه‌صورت کیفی صورت میپذیرد. بازرسی و کنترل رادرFPC بامربع یامستطیل نشان میدهند.

بایگانی – انبار – نگهداری :

درنمودار فرآیند جریان یا اف پی سی نگهداری کالا یامحصول درمکان مشخص راانبار گویند و برای‌خروج هریک ازمحل مجوز نیاز است. انبار‌رادر FLOW PROCESS CHART باعلامت مثلث نشان می دهیم.

تاخیرات یاانتظار غیر موجه :

درنمودار فرآیند جریان اخیر زمانی‌به کار میرود که‌عملیات و بازرسی بعدی فوری نباشد. تاخیرات را‌در‌ FLOW PROCESS CHART باعلامت D نشان می دهیم.

حمل و نقل یا ارسال :

هرگونه جابجایی کالا طبق برنامه که‌جزء عملیات یابازرسی نباشد. آنرا بافلش نشان میدهیم.

برای‌کارهایی که‌همزمان انجام میشوند ازنشانه های ترکیبی استفاده میشود. هرچند مرحله تصمیم گیری راجزو عمل قرار میدهیم امابعلت اهمیت بالای‌آن‌با لوزی نشان داده میشود.

خوب است بدانیم که علاوه بر ابزارهای دیگری نیز جهت مرتب نمودن اطلاعات جمع آوری وجود دارد. نمودارهاي فرآيند امكان مشاهده اطلاعات گرد آوري شده را در قالب ترسيمي جهت تجزيه و تحليل فرآيند سپس تصميم گيري فراهم میکنند. ازین میام میتوان به‌ نمودار فرآيند عمليات یا OPC (Operation Process Chart) اشاره کرد.

اين نمودار تنها نشاندهنده ي عمليات و بازرسيها در يك فرآيند توليدي و يا خدماتي است و سه مورد آخر ذکر شده در نمودار فرآیند جریانFPC  یا FLOW PROCESS CHART را نشان نمی‌دهد.

توجه داشته باشید که‌بالای‌ هر نمودار فرآیند جریان باید اطلاعات زیردرج شود:

شماره نقشه – شماره قطعه – شماره نمودار – شماره کارگاه – روش پیشنهادی – تهیه کننده – تایید کننده – تاریخ ترسیم

نمودار FPC و تحلیل آن

توجه داشته باشید که‌ با‌ داشتن این‌ اطلاعات حال مرحله مهم نمودار فرآیند جریانFPC CHART یعنی تجزیه و تحلیل آنها هنوز باقی‌مانده است. درآنالیز فرآیند توسط FLOW PROCESS CHART دو موضوع کیفیت محصول نهایی و هزینه های تولید بسیار مهم هستند.

به‌گونه‌ای‌که کمترین هزینه تولید و بیشترین کیفیت محصول حاصل شود. با این‌حال نمودار فرآیند جریان کیفیت محصول را اولویت قرار می‌دهد.در نمودار فرآیند سه مورد آخر یعنی انبار – تاخیرات – حمل و نقل جزء زمانهای زائد محسوب میشوند و سعی‌ ما در نمودار فرآیند جریانFPC  برکاهش آنها است.

نمودار فرآیند جریان FPC چگونگی فرآیند را تجزیه و تحلیل میکند. فرآیند جریان کار را به ساده ترین زبان برای ما بیان میکند. FPC اطلاعات گردآوری شده راتجزیه ، تحلیل و بهترین روش برای انجام کاررا بیان میکند. ساز و کار نمودار فرآیند جریان همانند نمودار فرآیند عملیات OPC است بااین تفاوت که 5 آیتم دارد.

تفاوت نمودار فرآیند OPC و FPC چیست ؟

در نمودار فرآیند جریان علاوه برعملیات و بازرسی سه بخش دیگر شامل : حمل ونقل ، انبار و تاخیرات نیز وجود دارد.

انبار:

انبار بمعنای نگهداری قطعات و کالاها درمکان مشخص است. بااین شرط که‌خروج محصولات ازآن نیازمند مجوز است. انبار درنمودار FPC باعلامت مثلث نشان داده میشود. در صورت علاقه به موضوع انبارها  میتوانید نمونه روش اجرایی انبارش را مطالعه نمایید.

تاخیرات:

هنگامی‌که انجام عملیات و بازرسی بعدی برنامه ریزی شده بصورت فوری میسر نباشد تاخیر را داریم. تاخیرها در نمودار اف پی سی با علامت D نشان داده میشود.

حمل و نقل:

جابجایی قطعات وکالاها راطبق برنامه حمل و نقل گویند. با این شرط که‌جزء عملیات یا بازرسی نباشد. در نمودار FPC حمل و نقل را با فلش نشان میدهیم.

در واقع نمودارهای OPC و FPC چگونگی فرآیند راتجزیه و تحلیل میکند. کلیه اطلاعات فرایندها گردآوری شده را طبقه بندی و تجزیه و تحلیل میکند. برمبنای همین تحلیل ئ ارزیابی ها، بهترین روش برای انجام کاررا بیان میکند. حواستان باشد که این حمل و نقل منظورش دستورالعمل حمل و نقل کالا نیست.

نمودار OPC و FPC – گواهینامه ایزو ISO

یکی از کاربردهای خیلی مهم نمودارهای OPC و FPC در شناسایی فرایندها برای استقرار ایزو در سازمان هست. شرکت و یاسازمانی که قصد دریافت گواهینامه ایزو ISO را دارد به نمودارهای OPC و FPC نیز نیاز دارد. البته خیلی از کارشناسان جریان فرایندها را در قالب نمودار نقشه فرایند یا همان پروسس مپ Process Map میبینند. یعنی بجای استفاده از نمودار opc  و fpc از process map استفاده می کنند.در مورد راهنمای دریافت گواهینامه ایزو بیشتر بدانید.

نمودار OPC و FPC و نمودار PROCESS MAP و فرق آنها

نمودارهای او پی سی و اف پی سی بیانگر جزییات تحقق یک محصول یا یک خدمت هست. در حالیکه پروسس مپ بیانگر کل سیستم مدیریت کیفیت در یک سازمان است. در پروسس مپ ، نمای کلی تمام فرایندهای موجود در یک سازمان را نشان می دهد. اما در نمودارهای OPC و FPC جزییات بخش تولید یا خدمت را نمایش میدهد.

مرکز مشاوره و اطلاع رسانی سیستم کاران (و همکاران مانند سامان کاران 1 ) بامشاوران کارآزموده درزمینه سیستمهای مدیریتی ، اجرا و پیاده سازی آنهاشما را راهنمایی و یاری مینماید. مرکز سیستم کاران تنها مرکز تخصصی هست که بصورت خصوصی در حوزه سیستمهای مدیریتی فعالیت میکند. هیچ مرکز دولتی و خصوصی در ایران وجود ندارد که دارای دانش در حد و توان دانش مرکز سیستم کاران باشد. امروزه همه شرکتهای مدعی فاقد دانش فنی هستند و فقط بازاریابی و فروش گواهینامه را می کنند.

از خدمات و دانش فنی سیستم کاران بصورت رایگان استفاده نمایید.

باما درتماس باشید…