HSE – MS

HSE هزینه یا سرمایه گذاری
5/5 - (7 امتیاز)

HSE – MS

 HSE – MSشامل دو عبارت و واژه و اصطلاح HSE و MS می شود. اصطلاح HSE مخفف کلمات Environment  محیط زیست و safety ایمنی و health سلامت هست.MS  مخفف دو کلمه Management در معنای مدیریت و system در معنای سیستم میباشد. حالا با توجه بدین تفاسیر باید چنین گفت که HSE به معنای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی و زیست محیطی هست. HSE-MS الزاماتی را برای شرکتها تعریف می نماید که تلفیقی از دو نوع سیستم ، ایمنی و بهداشت شغلی و همین طور محیط زیست می باشد.

HSE چیست؟

واژه HSE مخفف سه کلمه Health ( بهداشت ) ، Safety ( ایمنی ) ، Environment (محیط زیست) هست و در کل مفهوم سیستم مدیریت بهداشت ایمنی و محیط زیست را میدهد. گواهینامه اچ اس ای ضمانت نامه ای جهت حصول اطمینان در یک مؤسسه هست که تمام خطرات در زمینه بهداشت، ایمنی و محیط زیست را شناسایی و مدیریت میکند. محیط کار عاری از هر گونه ریسک و خطر خواهد شد.

گواهینامه اچ اس ای بعلت رعایت دو استاندارد ایمنی و بهداشت حرفه ای و سیستم مدیریت زیست محیطی متن کاملی از استاندارد را در بردارد. HSE مورد تأیید سازمان جهانی استاندارد سازی یا همان ایزو نمی‌باشد. چون مدل HSE اساسا در دسته ایزوها نیست. وقتی سازمانی دو گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ (سیستم مدیریت زیست محیطی) و ایزو ۴۵۰۰۱ (سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای ) را همزمان کسب نماید، شبیه اخذ گواهینامه HSE _ MS میباشد.

HSE چیست؟ تعبیری دیگر

مدرک HSE بعنوان مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای جهت پیاده سازی یک سیستم مدیریتی با کیفیت برای کنترل و بهبود عملکرد بهداشت و محیط زیست عمل میکند. اخذ گواهی اچ اس ای باعث میشود در همه برنامه های توسعه و بهبود عملکرد سازمان تاثیر بسزایی بذارد.

HSE در تمام پروژه های صنعتی یا تشکیلات سازمانی باعث کاهش حوادث و آسیبهای ناشی در حین کار شود یا قبل از وقوع هر حادثه ای شرایط نا امن و ناسالم حذف شود. اچ اس ای سلامت و امنیت شخص و محیط شغلی را از طریق اعمال راهکارهای سیستم مدیریتی ایمنی و بهداشت شغلی در سایه حفظ و صیانت از محیط زیست و نگهداری آن اتفاق میافتد.

استاندارد hse نظامنامه و قانون مشخص شده و واحدی است تا صنایع بصورت یکدست و یکپارچه در تمام طول کار با اجرای فرآیندی منطقی و کامل ایمنی، بهداشت و محیط زیست را اعمال نمایند. اجرای اچ اس ای در طول انجام هر فرآیندی باعث سالم شدن یک محل کار سالم و ایمن خواهد شد. پس بازدهی شرکت بسیار بالا میرود و منجر به سود دهی بالای متقاضی میشود. سوابق ایمنی شرکت، ایجاد شهرت و آوازه می آورد و کارگران و پرسنل با احساس رضایت فعالیت خود را ادامه میدهند. زیرا مطمئن هستند که خطرات و رسیک های محیط کار کاهش یافته اند و آسیبی به آنها وارد نمیشود.

HSE مورد نیاز چه شرکتهاییست؟

HSE مورد درخواست اکثر پیمانکاران بویژه پیمانکاران حوزه نفت و گاز می‌باشد‌. بطور خلاصه و شمرده این استاندارد فواید بسیاری برای شرکتها و مؤسسات به ارمغان می آورد. از جمله، محیط کاری امن و سالم در ارگانها ایجاد میشود. احساس رضایت و اطمینان در مشتریان ایجاد میشود. خدمات، تولیدات بدون خطر و با موفقیت حاصل میشوند. بعلت معرفی برند و تقویت نام برند فروش و ارائه خدمات افزایش می یابد. اخذ این مدرک جهت شرکت در مناقصات بسیار اساسی و‌ کاربردی شده است.

گواهینامه HSE یا مدل HSE ؟

HSE یا همان HSE – MS در حقیقت امر یک استاندارد نیست. بلکه HSE یک مدل هست که الزاماتش بسیار شباهت زیادی با الزامات دو سیستم مدیریتی ، سیستم مدیریت زیست محیطی ایزو 14001 و سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ایزو 45001 دارد.

HSE یک مدل هست که این مدل تلفیق دو نوع استاندارد ایزو14001 ISO14001 و ایزو 45001 ISO45001 را درون بطن خودش دارد. اچ اس ای برای تمامی سازمانها و نیز شرکتها با هر نوع فعالیت کاربرد دارد. شاید بتوان اینگونه گفت که ریشه و بنیان HSE تلفیقی از استانداردهای ISO14001 و ISO45001 هست. این امر به علت الزامات مشترک زیادی هست که ما بین این دو استاندارد با HSE هست.

شهرت گواهینامه HSE

تمایل مجموعه ها و سازمانها و شرکتها برای طراحی و پیاده سازی دو استاندارد جهانی ایزو14001 و ایزو45001 مدلی را ایجاد میکند. این دو استاندارد را با هم تلفیق و ترکیب میشود. باعث ایجاد مدل HSE و یا HSE – MS میگردد. طی استقبال شرکتها و سازمانهای متقاضی گواهی نامه HSE – MS و باب شدن و رواج اصطلاح HSE در میان کارفرمایان ، باعث شد که نام گواهینامه HSE و یا همان HSE – MS بر روی زبانها بیوفتد. گواهینامه HSE به یکی از گواهینامه های اصلی و پر کاربرد درون مناقصات تبدیل گردید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد ایزو 14001 ، مقاله تخصصی گواهینامه ISO 14001 را مطالعه بفرمایید.

نحوه دریافت گواهی HSE
نحوه دریافت گواهی HSE را اگر بخواهیم عامیانه بگوییم کاملا با مراحل اخذ ایزو یکسان میباشد.

اهمیت HSE و آموزش مدیران

امروزه گواهینامه HSE از اهمیت و حساسیت بیشتری در نزد جامعه برخوردار است. هرچه زمان جلوتر می رود ، انسانها تمایل دارند که در فضای ایمن تر امورات روزمره خود را انجام دهند. بهمین دلیل انسانها و نهادهای حمایتی دولتی از کارکنان میزان حساسیت خود را روز به روز افزایش میدهد تادر سطح جهان یک حالت پایدار و متمرکزی را بوجود آورد.

مدیرانی که در این زمینه در شرکتهای مدیریت میکنند باید دارای فرهنگ HSE باشند تا مدرک HSE را بخوبی درک کنند. برای شرکت تابعه خود برنامه های همه جانبه و دراز مدت در مورد الزامات HSE اتخاذ کنند. آموزش مدیران و آگاهی سازی انها گام اول و زیر بنای استقرار HSE در هر سازمانی هست.

مراجع صدور HSE

HSE توسط همان مراجع ثبت و صدور گواهینامه ISO صادر میشود. مراجع ثبت و صدور گواهینامه دو نوع هستند. مراجع ثبت و صدور اچ اس ای را CB میگویند. CB ها تحت اعتبار مراکز معتبری اعتبار دهی میشوند. نام مراکز اعتبار دهنده AB نام دارد. AB ها دو دسته هستند. یک دسته AB های دولتی و رسمی و دسته دیگر AB های غیر دولتی و خصوصی هستند. ABهای دولتی و رسمی هر کشوری عضو انجمن اعتبار دهندگان بین المللی می‌باشند. نام این انجمن بین المللی IAF نام دارد. پس نتیجه میگیریم گواهی HSE زمانی دارای سطح اعتبار بالا میباشد که CB آن تحت اعتبار یک AB با عضویت در انجمن IAF باشد.

همچنین اگر مرجع صادر کننده hse غیر IAF باشد مدرک دریافتی سطح اعتبار و درجه پایینتری دارد. شما متاقضیان محترم اچ اس ایی با توجه به نیاز و درخواستتان برند صدور گواهی خود را انتخاب مینمایید. اکثر کارفرمایان پروژه ها و مناقصات برند صدور گواهی برایشان مهم نیست و فقط داشتن مدرک برایشان مهم است.

بهمین خاطر مدیران و پیمانکاران پروژه ها بدنبال دریافت مدرک توسط مراجع خصوصی می روند. چون هم هزینه کمتری در بردارد هم درمدت زمان کوتاهتری صادر میگردد. یکسری کارفرمایان به غیر از داشتن گواهی اچ اس ایی نیازمند یکسری دستورالعمل ها و روشهای اجرایی هم هستند. پس دراین صورت اخذ گواهینامه باید توسط مراجع ثبت و صدور رسمی انجام شود.

مراجع صدور گواهینامه HSE

سازمان‌ها و شرکت‌های بسیار زیادی بعنوان مراجع صدور گواهینامه HSE در تمام دنیا و در ایران فعالیت می‌کنند. از این تعداد مراکز فقط برخی از آنها بصورت معتبر و قانونی فعالیت می‌کنند. ولی خب هیچ کدام از آنها اعتراف به نداشتن اعتبار نمی‌کنند و حتی جوری تبلیغات می‌کنند و ادعا دارند کار بقیه مراجع غیر قانونی و نامعتبر است و کار خودشان معتبر. طبق یک ضرب المثل معروف قدیمی هیچ‌ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است. اکثر این مراکز نامعتبر اسم خود را به یکسری الفاظ و سازمانها و وزارتخانه‌های دولتی می‌بندند تا ذهن مشتریان را درگیر و منحرف کنند.

مسلما با توجه به این توضیحات مشتریان و متقاضیان انواع گواهینامه‌های HSE می‌پرسندکه راه تشخیص و شناسایی مراجع معتبر و رسمی چگونه است؟ تشخیص اعتبار و اصالت گواهینامه HSE چگونه است؟ راه شناسایی مراجع صدور گواهینامه HSE چگونه انجام می‌شود؟ مراجع صدور گواهی HSE را چطور میشه شناسایی کرد؟ جواب تمام این سئوالات را از کارشناسان مرکز سیستم کاران به شماره تلفن 79165-021 بپرسید.

اخذ HSE برای مناقصات

HSE – MS امروزه در اکثر مناقصات توسط پیمانکاران مناقصات از سازمانها به خصوص شرکتهای پیمانکاری درخواست می گردد. در مناقصه های دولتی و غیر دولتی به پیمانکاران گفته می شود که گواهینامه HSE یا همان HSE – MS را ارائه دهند. این درخواست منجر به ثبت و صدور فراگیر گواهینامه HSE – MS شد. دریافت و اخذ HSE برای مناقصات و واژه ی HSE-MS در جامعه پیمانکاران و کارفرمایان مصطلح شد.

اخذ گواهی نامه HSE برای مناقصات امروزه تبدیل به یکی از دغدغه ها و الزامات شرکتها و غالبا کارفرمایان مناقصه گزار گواهینامه HSE یا HSE – MS گردید. به همین دلیل شرکتهای شرکت کننده در مناقصه برای اخذ گواهی نامه HSE – MS بایستی که بدانند که HSE چیه و از کجا می توانند HSE بگیرند. البته آنها بایستی دقت کنند که کارفرمای مناقصه گزار HSE را می خواهد یا HSE اداره کار را که گواهینامه تایید صلاحیت ایمنی پیمانکاران هست. شرکت متقاضی هر نوعی از HSE بایستی ایتدا بداند که کدام HSE را می خواهد. در ادامه این مطلب تفاوت دو گواهی نامه HSE یا همان HSE – MS با HSE اداره کار را به طور مختصر و مفید برایتان خواهیم گفت.

شرایط دریافت مدرک HSE
شرایط دریافت مدرک HSE درسطح کشور از مسائل شرکتهای متقاضی این گواهینامه هست. هزینه و مدت زمان اخذ مدرک HSE بسازمان صادر کننده این مدرک بستگی دارد.

شرایط دریافت مدرک HSE

شرایط دریافت مدرک HSE در سطح کشور از مسائل شرکتهای متقاضی این گواهینامه هست. مراحل و شرایط اخذ گواهینامه HSE چیزی نیست که برای یک شرکت مهیا باشد و برای شرکت دیگری نباشد. هر شرکت و سازمان حقوقی و حقیقی می تواند مدرک HSE برای خود دریافت نماید. مدل HSE طوری تهیه و تنظیم شده که با ساختار هر مجموعه ایی سازگار است. یکی از شرایط مهم مستندسازی فرایندهای HSE هست. نگران این بخش نباشید. چون کلیه مستندات مورد نیاز اچ اس ای توسط سیستم کاران رایگان ارائه میگردد.

هزینه و مدت زمان اخذ مدرک HSE نیز به سازمان صادر کننده این مدرک بستگی دارد. هر سازمانی بر اساس سیاستها و جیب شرکتهای متقاضی گواهی HSE را با هزینه متفاوت صادر میکند. شرکتهای متقاضی باید در ابتدا ارزانترین و اثربخش ترین و معتبر ترین مرجع صادرکننده HSE خود را مشخص کنند. چون یکی از مراحل اخذ این مدرک بخش مربوط به امور مالی و هزینه ها میباشد.

شرایط دریافت مدرک HSE و مدرک HSE را در هر لحظه بصورت تلفنی از کارشناسان مرکز سیستم کاران بپرسید.

مراحل دریافت مدرک HSE

کسب اطلاعات از مراحل دریافت مدرک HSE نیاز شرکتهای متقاضی HSE هست. اخذ مدرک HSE شامل طی مراحل تا انتهای کار یعنی دریافت HSE هست. در ادامه ما اقدامات لازم را برای اینکه بتوانید این مدرک را اخذ کنید تشریح میکنیم.

دریافت مدرک HSE و تعیین نوع فعالیت شرکتها

اولین قدم در این زمینه مشخص کردن نوع فعالیت شرکت و نیاز سنجی سازمان هست. نیاز و اسکوپ فعالیت خود را باید بخوبی بررسی و ارزیابی کنید. سپس به شرکتهای صادر کننده مدرک HSE سیاستها و شرایط و اطلاعات خود را ابلاغ نمایید. خیلی از مراجع صادر کننده شاید صلاحیت هر گواهی را مطابق با میل شما نداشته باشند.

آموزش HSE ، HSE آموزشی

امروزه در سطح کشور مدرک HSE برای خود یک رشته مجزا از دیگر رشته های دانشگاهی هست. بسیاری افراد در کشور هستند که این رشته را تحصیل میکنند. آنها بعد از اینکه مدرک HSE خودرا از دانشگاه مربوطه دریافت کردند جذب سازمانها و شرکتها میشوند. اما خیلی از افراد چنین تحصیلاتی ندارند و در سازمانها مشغول بکار هستند. این افراد بایستی آموزشهای لازم را ببینند. البته این آموطشها در قالب دوره های کوتاه مدت داخلی برگزار می گردد. طبعا این افراد با این آموزشها به اندازه یک کارشناس تحصیل کرده ی دانشگاهی نیست. اما در حد مجموعه می تواند خیلی کارساز و اثربخش باشد.

شرکتهای متقاضی باید از کارکنانی استفاده کنندکه دارای قابلیتها و ظرفیتهای آموزش پذیری باشند. چون قطعا همه ی کارکنان با مقوله اچ اس ای آشنا نیستند و بایستی آموزشهای لازم در مورد ایمنی و بهداشت و زیست محیطی را ببینند.

هزینه اخذ HSE

 عامل دیگر در شرایط دریافت مدرک HSE هزینه های دریافتی توسط شرکتهای صادر کننده مدرک HSE میباشد. هر شرکت صادرکننده ایزو و اچ اس ای با هزینه های خاصی این مدرک را صادر میکند بهترست همیشه ازشرکتی گواهی HSE را دریافت کنیدکه ارزش و اعتبار IAF داشته باشد. هزینه اخذ HSE از مراجع معتبر هزینه بیشتری همیشه در بر دارد. گواهینامه HSE با قیمت پایین معمولا اعتبار IAF را ندارند. البته بماند که خیلی شرکتهای برای رفع شک متقاضیان گواهینامه غیر IAF را با قیمت IAF ارائه میدهند.

HSE – MS و ایزو 9001

HSE یا HSE – MS به علت الزامات مورد نیاز مشترک و یا مورد نیاز بسیاری که با ایزو9001 دارد. بهتر است که HSE با استاندارد ایزو9001 سیستم مدیریت کیفیت همزمان و یکپارچه طراحی و پیاده سازی شده و اخذ گردد. همچنین شایسته هست سازمان متقاضی HSE ابتدا ایزو 9001 را در درون سازمان خودش طراحی و پیاده سازی و اجرایی کند. بعد از آن جهت اخذ HSE اقدام کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص گواهینامه ایزو9001 مقاله گواهینامه ISO 9001 را مطالعه بفرمایید.

تفاوت گواهینامه HSE – MS بین المللی با گواهینامه HSE وزارت کار

خیلی از متقاضیان تفاوت گواهینامه HSE بین المللی با گواهینامه HSE وزارت کار را نمی دانند. گواهینامه HSE یا HSE – MS در مقابل پیاده سازی سیستم مدیریت زیست محیطی و سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی به سازمانهای متقاضی اعطا می گردد. گواهینامه بین المللی HSE هم به فرد و هم به سازمانها داده می شود. این دست گواهینامه توسط CB ها همان مراجع صادر کننده ایزو صادر می شوند. الزامات تعریف و بیان شده در مدل HSE با دو استاندارد ایزو14001 و ایزو45001 شباهتهای زیادی باهم دارند. گواهی نامه HSE بعد از پیاده سازی و استقرار الزامات HSE توسط نهادهای داخلی و بین المللی ISO اعطا میگردد.

گواهینامه HSE اداره کار

اما گواهینامه HSE اداره کار ، گواهی نامه ای هست که بعد از تایید اوضاع ایمنی پیمانکار و همچنین عملیات پیمانکاری از طریق وزارت کار و امور اجتماعی صادر میگردد. همچنین طی یکسری کلاسها و آموزشهای لازم به شرکتهای پیمانکاری در گواهی ایمنی اداره کار الزامیست. در خصوص HSE وزارت کار و در حقیقت امر و اصطلاح درست صلاحیت ایمنی پیمانکاران ، گواهینامه تایید صلاحیت ایمنی پیمانکاران به ایمنی عملیات پیمانکاران و موضوع بررسی حوادث کاری می پردازد. گواهی ایمنی یا HSE اداره کار با امورات مرتبط با محیط زیست کاری ندارد.

مرجع صادر کننده گواهینامه HSE بین المللی مراجع صادر کننده ایزو هستند و مرکز صادر کننده HSE تایید صلاحیت ایمنی پیمانکاران ، وزارت کار می باشد. با توجه به همه این موضوعات قطعا روند دریافت گواهی HSE با HSE وزارت کار با توجه به تفاوت مراجع صادر کننده متفاوت کاملا با هم فرق دارد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد گواهینامه HSE اداره کار مقاله تخصصی راهنمای دریافت صلاحیت ایمنی پیمانکاران را بخوانید.

مرکز مشاوره و اطلاع رسانی سیستم کاران درجهت ارتقا سطح دانش فنی متقاضیان اقدام به ارائه مشاوره کاملاً رایگان و دیدگاه لازم درخصوص گواهینامه HSE – MS  مینماید.

زمان گرفتن گواهینامه ISO چقدر است؟ گواهینامه ISO چیست؟ زمان گرفتن گواهینامه ایزو به چه عواملی بستگی دارد؟ پروژه اخذ گواهینامه ایزو ( گواهی نامه ISO ) چه مدتی طول خواهد کشید؟
گواهینامه HSE و حداقل زمان گرفتن HSE چقدر است؟ 79165 – 021 اخذ گواهی ایزو و HSE معتبر در کوتاهترین زمان و با کمترین هزینه با سیستم کاران

حداقل زمان برای گرفتن گواهینامه HSE چقدر است؟

زمان دریافت گواهینامه HSE متناسب با مرجع صادر کننده متفاوت هست. حداقل زمان برای گرفتن گواهینامه HSE را با سیستم کاران تجربه کنید. پیمانکاران برای ورود به مناقصه معمولا فرصت زیادی ندارند. لذا برای دریافت HSE نمی توانند وقت زیادی صرف کنند. برای همین سیستم کاران نهایت تلاش خود را می کند تا در کمترین زمان بتواند گواهینامه HSE را برای متقاضیان کارسازی نماید. پیمانکاران با توجه به ضیق وقت و با وجود نگرانی در زمانبندی دریافت مدرک HSE در گوگل عبارات زیر را جستجو میکنند.

حداقل زمان دریافت گواهینامه HSE چقدر است؟
عوامل تاثیرگذار در زمان اخذ گواهینامه HSE چیست؟
زمان گرفتن گواهینامه HSE چقدر است؟
زمان گرفتن گواهینامه HSE به چه عواملی بستگی دارد؟
پروژه اخذ گواهینامه HSE ( گواهی نامه اچ اس ای ) چه مدتی طول خواهد کشید؟
چگونه می توان گواهینامه HSE فوری گرفت؟

عمده متقاضیان گواهینامه HSE ( و یا گواهی نامه ISO ) مدت زمان اخذ گواهینامه اچ اس ای برایشان مهم هست. آنها نیاز دارند که هر چه زودتر گواهینامه HSE بگیرند. زیرا ممکنه بنا به شرایط خاص خود عجله دارند و تمایل دارند در مدت زمان کمتری گواهینامه HSE – MS را کسب نمایند. بیشترین درخواست گواهینامه HSE فوری ، در خصوص مناقصات معنا پیدا می کند. زیرا شرکتها میخواهند توی مناقصه شرکت کنند و وقت چندانی ندارند. طبعا به دنبال اخذ گواهینامه ایمنی در زمانی کوتاه هستند.

عوامل موثر در زمان اخذ گواهینامه HSE – MS

زمان گرفتن گواهینامه HSE چقدر است؟ زمان اخذ گواهینامه HSE ( گواهی نامه ISO ) به عوامل زیادی همچون موارد زیر بستگی دارد.
سرعت عمل متقاضی گواهینامه HSE ( گواهی نامه ایزو ) جهت تکمیل فرمهای مربوطه
سرعت عمل و مهارت مشاوره درفرآیند اجرای طراحی ، مستند سازی و پیاده سازی سیستم مدیریتی مربوطه و درخواستی و سرعت عمل دررفع انطباقهای احتمالی
گستردگی و حجم سازمان بر مبنای آنچه جهت اخذ گواهینامه HSE درخواستی مد نظر است.
میزان تفکر، فرهنگ ، همکاری و خواست مدیران و سایر کارکنان جهت تسریع در امور HSE
لذا این زمان برای یک مجموعه کوچک میتواند خیلی کم و برای یک سازمان خیلی بزرگ زمان زیادی باشد. تمامی موارد مذکور جهت دریافت گواهینامه HSE ( گواهی نامه ISO ) اصل میباشد. چون برای اخذ گواهینامه HSE تقلبی و غیر اصلی شاید اصلاً نیاز به زمان نباشد. ظرف چند روزه و حتی یک روز گواهینامه ایزو و یا HSE تقلبی صادر گردد.
نظر به وجود عوامل مختلف و عدم اطلاع متقاضیان گواهینامه HSE در مورد حداقل زمان اخذ مدارک HSE ، مرکز مشاوره و اطلاع رسانی سیستم کاران میتواند مرجع خوبی جهت تخمین حدودی مدت زمان اخذ گواهینامه ایزو و HSE باشد. هموطنان عزیز میتوانند با تماس با این مرکز به شماره تلفن 79165-021 از راهنماییهای کارشناسان مجرب بطور کاملاً رایگان استفاده نمایند.

هزینه گرفتن گواهینامه HSE چقدر است؟

زمان و هزینه اخذ و دریافت گواهینامه HSE – MS از مهم‌ترین دغدغه‌های سازمان‌ها و شرکت‌های خواهان HSE می‌باشد. تعداد Certification Body های زیادی جهت ثبت و صدور گواهینامه HSE – MS فعالیت می‌کنند. میزان هزینه صدور گواهی HSE از این مراجع بسته به اعتبارشان تعیین می‌شود. مراجع صادر کننده گواهینامه ایزو یا HSE را اصطلاحاً CB می‌نامند. در کشور ایران دو نوع CB با اعتبار بین‌المللی و اعتبار داخلی انواع گواهینامه‌های ایزو یا HSE را صادر می‌نمایند. نوع دیگری هم هست که کاملاً بدون اعتبار و جعلی دست به صدور گواهینامه‌های ایزو و یا HSE زده‌اند.

CB ها و مراجع دارای اعتبار جهانی و زیر نظر اعتبار IAF

CB ها و مراجعی که با اعتبار جهانی و زیر نظر اعتبار IAF هستند، نسبت به پیاده سازی واقعی مستندات HSE – MS سخت گیری می‌کنند. در نتیجه اخذ گواهینامه HSE با اعتبار IAF هزینه بر می‌باشد. زیرا باید کلیه قوانین و الزامات تک به تک طراحی و اجرا شوند. البته نمونه مستندات مهم‌ترین استانداردهای HSE توسط این مرکز بصورت رایگان ارائه می‌شود. اما در قبال اجرا و استقرار سیستم‌های مدیریتی و مراحل ممیزی تعیین هزینه می‌شود.

CB های بدون اعتبار بین‌المللی و بدون اعتبار IAF

CB هایی که بدون اعتبار بین‌المللی و بدون اعتبار IAF هستند، نسبت به طراحی و اجرای واقعی استانداردهای ایزو و یا HSE سخت گیر نیستند. بهمین خاطر ثبت و صدور گواهینامه‌های HSE بدون اعتبار IAF هزینه بسیار کمی نیاز دارد. اما شرکت‌ها و CB های جعلی که هویت و شناسنامه مشخصی ندارند اکثراً در قبال ثبت و صدور گواهینامه‌های فیک و‌ تقلبی هزینه‌های سرسام‌آوری دریافت می‌کنند.

درخواست کنندگان محترم انواع گواهینامه‌های ایزو و یا HSE حواسشان جمع باشد هزینه بسیار بالا یا بسیار پایین نشان دهنده اعتبار و اصالت هر مدرکی نیست. همچنین از مشتریان گواهی HSE تقاضا می‌شود قبل از پرداخت هزینه حتما نسبت به اعتبار و اصالت مراجع صدور HSE استعلام بگیرید. امروزه اکثر سازمانها و کسب و کارها CB های بدون اعتبار IAF را انتخاب می‌نمایند. زیرا مدارک ایزو و HSE توسط مراجع صدور ایزو و HSE غیر IAF در مدت زمان کوتاهی با هزینه خیلی کم صادر می‌شود.

نحوه گرفتن گواهینامه HSE – MS از مراجع ثبت و صدور بدون اعتبار IAF چگونه است؟

مرحله اول با انتخاب یک مرکز یا سازمان مشاوره مرتبط با استانداردهای جهانی ایزو و HSE – MS آغاز می‌شود. کاربران بعد از جستجوی عباراتی همچون اخذ گواهینامه HSE بدون اعتبار IAF با لیستی از اسامی شرکتها و مراکز مشاوره روبرو می‌شوند. تبلیغات و‌ شعارهای زیادی در مطالب و‌ مقالات سایتها مشاهده می‌شود. اما مرکزی معتبر و قانونیست که با مهر تأیید و مجوز سازمان ملی استاندارد فعالیت می‌کند.

مرحله دوم مشخص نمودن اهداف سازمانی و انتخاب نام CB می‌باشد. اکثر متقاضیان HSE غیر IAF اهدافی همچون حضور در مناقصات، تبلیغات و برند سازی و بازاریابی را دنبال می‌کنند. سومین مرحله انتخاب نوع گواهینامه ایزو و یا HSE با مشخص نمودن زمینه فعالیت مجموعه می‌باشد. در نهایت بدون هیچ‌گونه الزامی در پیاده سازی واقعی قوانین و دستورالعمل‌ها، گواهینامه HSE ثبت و صادر می‌شود.

 

ارگونومی چیست؟

با توجه به اهمیت مبحث ارگونومی در محیط کار، درمقاله آغازین قسمت پزشکی و طب کار این مقاله بر آن شدیم به توضیحی مختصر در مورد علم ارگونومی بپردازیم.

ارگونومی یا همان مهندسی فاکتورهای انسانی ، علمی ترکیبی است که سعی دارد ابزارها ، دستگاه ها ، محیط کار و مشاغل را با توجه به توانایی جسمی ، فکری و محدودیت ها و علایق انسانها ، طراحی نماید. علم ارگونومی با هدف افزایش بهره وری، باعنایت بر سلامتی، ایمنی و رفاه انسان در محیط، شکل گرفته است. در حقیقت معنای ارگونومی هماهنگ کردن محیط با انسان است نه انسان با محیط کار. ارگونومی از طراحی صحیح وسایل بسیار ساده مانند یک انبردست تا طراحی ماشین آلات پیچیده و حتی تعیین استاندارد شرایط فیزیکی محیط ، دما ، رطوبت ، و غیره می پردازد.

ارگونومی در HSE – MS

توجه هر چه بیشتر به عوامل انسانی در هر سازمانی بدون شک جزو مهمترین اصول و معیارهای سیاستهای HSE – MS آن سازمان است. زیرا تمامی سازمانها بدون استفاده از منابع انسانی ، در واقع بی معنی و بی اعتبار هستند و فلسفه وجودیشان به خطر می افتند. پس ناگفته پیداست که باید برای این انسانهای شریفی که در سازمانها و شرکتهای مختلف با دل و جان کار میکنند ، ارزش قائل شد. قبل از هر چیز آنها را به عنوان همنوع خود در نظر آوریم ، نه به مثابه قسمتی از دستگاه تولیدی یا خدماتی سازمان. در نظر گرفتن اصول ارگونومی در کار ، نه تنها باعث حفظ سلامت نیروی انسانی و کارآمد در جوامع بشری میشود ، بلکه مانع تحمل بسیاری از هزینه های مالی بر اقتصاد کشورهای فقیر خواهد شد.

بعنوان مثال با طراحی درست و اصولی محل کار، میتوان از متحمل شدن بیشتر هزینه هایی چون هزینه ناشی از حوادث هزینه زمان از دست رفته تولید، هزینه ضایعات تولید اجتناب کرد، کم کردن زمان انجام کار، حذف حرکات اضافی در روند کار، شیوه ارتباط با محیط بیرونی ، موازنه عرضه و تقاضا ، بهینه سازی محیط کار ، صرفه جویی در مصرف انرژی ، و در یک کلام ارتقا سطح سلامت انسان و شکوفایی اقتصادی ، همه و همه از جمله مسائلی است که با شناخت صحیح از دانش نوین ارگونومی میتوان به آن دست یافت.

موضوع ارگونومی در استاندارد ایزو 45001 نیز وجود دارد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد ایزو 45001 مقاله تخصصی گواهینامه ایزو 45001 را بخوانید.

ISO
ISO مخفف جمله International Organization for Standardization میباشد که جهت ارتقا سلامت جامعه، یکسان سازی قوانین و استانداردهای ملی کشورها و هماهنگی جوامع بوجود آمده است

HSE و ISO و اشتراکات

هر سیستم مدیریتی دارای یک نظام منسجم و خودکاری هست. یکی از اشتراکات استانداردهای ایزو با سایر مدلهای مدیریتی وجود همین نظام فرایند گرا و سیستماتیک هست. کمتر شرکتی پیدا می شود که HSE دارد ، اما ISO نداشته باشد. الزامات HSE و ایزو بواسطه وجود یک سری اشتراکات شیرینی خاص و دلپذیری دارد. اما برای دریافت گواهینامه های ایزو ابتدا باید بدانیم که ایزو چیست؟

ایزو | ISO

ایزو ، در سال 1946 هنگامی که‌‌ نمایندگان 25 کشور در‌ مؤسسه مهندسان عمران در‌ لندن ملاقات کردند و تصمیم گرفتند یک سازمان جدید بین المللی برای تسهیل هماهنگی بین المللی و اتحاد استانداردهای صنعتی ایجاد کنند، متولد شد. سازمان جدید، ISO ، 23 فوریه 1947، رسما شروع به‌کار کرد.

ایزو از‌ آن به‌ بعد، بیش‌ از 23000 استاندارد بین المللی را که شامل تقریبا تمامی جنبه‌های تکنولوژی‌ و تولید است منتشر کرد.

ایزو در حال حاضر 162 کشور و 789 سازمان فنی برای نظارت بر توسعه استانداردها دارد. بیش‌ از 135 نفر بطور روزانه برای دبیرخانه مرکزی ایزو در ژنو سوئیس کار میکنند.

ایزو سازمان بین المللی استاندارد سازی (International Organization for Standardization ) مخفف های متفاوتی در زبان‌های مختلف (IOS به زبان انگلیسی، OIN در فرانسوی) دارد. بنیانگذاران ایزو تصمیم گرفتند نام ISO را برای این سازمان در نظر گرفتند. ISO از واژه یونانی isos بمعنی برابر مشتق هست.

در سازمان جهانی ایزو سه دسته عضو وجود دارد که‌ هر یک از سطوح مختلف دسترسی و نفوذ در سیستم ISO برخوردارند.

اعضای اصلی (Full members  یا member bodies ) با مشارکت و رای دادن در جلسات فنی و استراتژیک ISO بر توسعه استانداردها و استراتژی های ایزو تاثیر می گذارند.

Correspondent members با برگزاری نشست های فنی و استراتژیک بر توسعه استانداردهای ISO و استراتژیها نظارت میکنند.

Subscriber members مشترکان ISO هستند، اما نمی توانند در جلسات فنی و استراتژیک ISO شرکت کنند.

مزایای اخذ گواهینامه ایزو

استانداردهای بین المللی ISO مزایای تکنولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی را به همراه دارند. آنها به تناسب مشخصات فنی محصولات و خدمات کمک می کنند تا کارایی صنعت را موثرتر کرده و موانع سر راه تجارت جهانی را بردارند.

برای کشورهای در حال توسعه، استانداردهای بین المللی ISO منبع مهمی از دانش فنی هستند. کشورهای در حال توسعه می توانند از استانداردهای بین المللی ISO برای دسترسی به دانش در مناطقی که‌ ممکن است فاقد تخصص و یا منابع کافی باشند، استفاده کنند.

علاوه بر این، استانداردهای بین المللی ISO می توانند دسترسی به‌ بازارهای جهانی را بهبود بخشند. استانداردهای بین المللی ISO با تعریف ویژگی هایی که‌ محصولات و خدمات باید در بازارهای صادراتی برآورده کنند، به‌کشورهای در حال توسعه کمک می کنند تا در تجارت بین المللی ISO مشارکت داشته باشند.

منافع پیاده سازی استانداردهای ایزو

کشورهای در حال توسعه همچنین می توانند از شرکت فعال در توسعه استانداردهای بین المللی ISO بهره مند شوند. استانداردهای ISO در فرآیندی باز توسعه یافته و منعکس کننده دیدگاه بسیاری از ذینفعان از جمله کارشناسان فنی، نمایندگان دولت، دانشگاهیان و مصرف کنندگان هستند. فعال بودن در این فرایند، منافع گسترده ای را شامل می شود. از جمله:

تأثیر بر محتوای فنی استانداردها برای اطمینان از برآوردن نیازهای خاص آنها.

دستیابی به تجربه در کار استانداردسازی که می تواند به‌ ایجاد زیرساخت های ملی کمک کند.

دسترسی سریع به‌ اطلاعات و دانش فنی.

نقش فعال در جامعه ایزو، ترویج استفاده ملی از استانداردهای بین المللی ISO و شرکت در توسعه آنها و… به‌ کشورهای در حال توسعه امکان می دهد که پتانسیل کامل خود را شناسایی کنند.

مرکز مشاوره و اطلاع رسانی سیستم کاران با تجربه و تخصص خود آماده است تا مسیر دستیابی‌ به گواهینامه های ایزو را برای شما آسان و کوتاه کند. مشاوران این مرکز با مشاوره رایگان به شما متقاضیان گرامی گامی بزرگ در جهت دستیابی شما به گواهینامه های درخواستی شما برداشته است.

مزایای گواهینامه های ایزو

مزایای متداول در گواهینامه ها عبارتند از: افزایش پتانسیل بازار ، رعایت مناقصه های خرید ، بهبود کارایی و صرفه جویی در هزینه ، سطح بالاتر خدمات به مشتریان و در نتیجه رضایت ، و افزایش روحیه و انگیزه کارکنان. با داشتن استاندارد مدیریت شناخته شده به مشتریان شما می گوید که شما در مورد نیازهای آنها جدی هستید.

انتخاب نوع گواهینامه ایزو

گواهینامه‌ها و استانداردهای ایزو بسیار طیف وسیع و گسترده‌ای دارند. هر سازمان و مجموعه‌ای می‌تواند با توجه به زمینه فعالیتی که دارد یک یا چند گواهینامه ایزو را درخواست نماید. گواهینامه‌ها و استانداردهای ایزو به دو صورت عمومی و تخصصی تهیه و تدوین شده‌اند. اکثر شرکتها و مجموعه‌ها ابتدا مهم‌ترین و پرکاربردترین گواهینامه‌های ایزو که جنبه عمومی دارند را درخواست می‌کنند و بعد با توجه به نوع فعالیت و محصول و خدمتی که دارند گواهینامه ایزو تخصصی را نیز درخواست می‌کنند.

گواهینامه‌های اساسی و مهم عمومی ایزو

سیستم مدیریت کیفیت ایزو ۹۰۰۱ گواهینامه عمومی ISO 9001

 ایزو ۱۴۰۰۱ سیستم مدیریت زیست محیطی گواهینامه عمومی ISO 14001

سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ایزو‌۴۵۰۰۱ گواهینامه عمومی ISO 45001

 ایزو ۱۰۰۰۲ سیستم مدیریت رسیدگی به شکایات مشتریان گواهینامه عمومی ISO 10002

گواهینامه‌های عمومی دیگری هستند که هر شغل و کسب و کاری با هر نوع زمینه فعالیتی می‌توانند آنها را بگیرند. البته هر سازمان و مجموعه‌ای هم یکسری فرایندها و فعالیتهای تخصصی را انجام می‌دهد که برای تمامی فرآیندهای تخصصی نیز استانداردهای تخصصی نیز تهیه و تدوین شده است. برخی از استانداردهای پرکاربرد تخصصی ایزو عبارتند از:

گواهینامه ایزو ۲۲۰۰۰ سیستم مدیریت ایمنی در صنایع غذایی برای سازمان‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه مواد غذایی.

کواهینامه ایزو ۲۹۰۰۱ سیستم مدیریت کیفیت – نفت و گاز و پتروشیمی برای سازمانها و شرکتهای فعال در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی.

گواهی نامه ایزو ۱۳۴۸۵ سیستم مدیریت کیفیت در صنایع و تجهیزات پزشکی برای سازمانها و شرکتهای فعال در حوزه تجهیزات پزشکی و غیره.

شناسایی مراجع صدور گواهینامه ایزو و شناسایی مراکز اعتبار دهنده و تشخیص مرجع صدور IAF دار نسبت به مرجع صدور غیر IAF از مهمترین قسمت‌های اخذ گواهینامه ایزو می‌باشد.

تشخیص اعتبار و اصالت مراجع صدور گواهینامه HSE

راه تشخیص اعتبار و اصالت مراجع صدور گواهینامه HSE را ابتدا با معرفی یک نهاد بین‌المللی و معتبر شروع می‌کنیم. International Accreditation Forum به معنی انجمن اعتبار دهندگان بین المللی گواهینامه ایزو یک نهاد معتبر و رسمی در کل دنیا می‌باشد که با کلمه مخفف IAF نامیده می‌شود. اکثر کشورهای دنیا که تابع قوانین و دستورالعمل‌های سازمان بین‌المللی استاندارد هستند عضو انجمن IAF هستند. کشور ایران هم با نمایندگی مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران با نام اختصاری NACI عضو IAF است. لیست کامل تمام نمایندگیهای هر کشوری که عضو انجمن اعتبار دهندگان بین المللی هستند در سایت رسمی IAF به آدرس www.iaf.nu منتشر شده است.

نمایندگان کشورهای عضو سازمان IAF بعنوان یک نهاد اعتبار دهنده با نام Accerdiation Body فعالیت می‌کنند. به نهادهای اعتبار دهنده به صورت اختصاری AB نیز می‌گویند. AB ها به چه مراکزی اعتبار می‌بخشند؟ وظیفه نهاد اعتبار دهنده عضو انجمن اعتبار دهندگان بین المللی چی هست؟ AB چیست؟

AB ها همان نهادهای اعتبار دهنده‌ای هستند که کار نظارت و بازرسی و تأیید و بررسی شرکت‌های صادر کننده گواهینامه HSE را دارند. به سازمان‌ها و شرکت‌هایی که کار صدور گواهینامه HSE را برعهده دارند Certification Body یا مراجع آدرس کننده گواهینامه HSE می‌گویند.

مراجع صدور گواهینامه HSE را به اختصار CB می‌نامند. بنابراین هنگامی که CB صادر کننده گواهینامه HSE تحت اعتبار یک AB فعالیت داشته باشد و AB اعتبار دهنده نیز عضو انجمن IAF باشد کار CB مرجع صادر کننده گواهینامه HSE معتبر و قانونی است و هنگامی که CB صادر کننده گواهینامه HSE تحت اعتبار AB عضو در IAF‌ را نداشته باشد کار مرجع صادر کننده گواهینامه HSE معتبر و رسمی نیست. جهت کسب اطلاعات بیشتر مقاله فرق بین CB ها چیست؟ را بخوانید.

تفاوت اخذ گواهینامه HSE از مراجع IAF‌ دار و مراجع غیر IAF

اخذ گواهینامه HSE از مراجع IAF دار به خاطر اینکه کار بر روی روال قانونی و رسمی باید پیش برود و تمامی مراحل یک به یک پیش برود کار گرفتن گواهینامه HSE هم هزینه و هم زمان بیشتری را نیاز دارد. ولی خب ارزشش را دارد چرا که گرفتن گواهینامه HSE از راه درست و اصولی یعنی پایبند بودن به اجرای درست قوانین و دستورالعمل‌های سازمان ایزو و محکم شدن پایه‌های توسعه و پیشرفت یک مجموعه می‌شود. ولی آیا تمامی سازمانها و شرکتها می‌توانند از مراجع IAF ‌دار گواهینامه HSE بگیرند؟ خب مسلما جواب خیر است. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها بنا به دلایلی همچون کمبود بودجه، نداشتن زمان لازم و همچنین به خاطر نداشتن ساختاری مناسب نمی‌توانند از مراجع IAF دار تقاضای گواهینامه HSE داشته باشند و به همین علت به سراغ مراجع غیر IAF می‌روند.

انتخاب مرجع صدور گواهینامه HSE

شما متقاضی محترم با اطلاعاتی که از دو نوع مرجع صدور گواهینامه ایزو به دست آوردید می‌توانید براحتی با توجه به هدفی که دارید نوع مرجع صادر کننده گواهینامه HSE را برای مجموعه و سازمان خود انتخاب کنید. اهداف شما از دریافت گواهینامه HSE می‌‌تواند شرکت در مناقصه، انجام صادرات، برندسازی و تبلیغات، بازاریابی و طراحی و پیاده سازی واقعی استانداردهای HSE جهت جذب مشتریان و مصرف کنندگان بیشتر و سود آوری بیشتر باشد.

عوامل مؤثر بر انتخاب مرجع صدور گواهینامه HSE

عواملی همچون هزینه و زمان و تمایل به پیاده سازی واقعی استانداردهای HSE – MS و همچنین تقاضای کارفرما نیز در کنار اهداف بر روی انتخاب مرجع صادر کننده گواهینامه HSE – MS اثر گذار می باشند. خیلی از سازمان‌ها و شرکت‌ها تمایلی به صرف کردن هزینه‌های بالا ندارند و دوست دارند با کمترین هزینه گواهینامه HSE – MS دریافت کنند. گاهی اوقات هم یکسری از سازمان‌ها مخصوصا شرکت‌های پیمانکاری زمان کافی ندارند. اگر دیر اقدام کنند مناقصه را از دست می‌دهند. همچنین یکسری از سازمان‌ها تمایلی به اجرای اصولی استانداردهای HSE ندارند و فقط صرفا بدنبال اخذ گواهینامه HSE هستند.

مستندسازی و اجرای استاندارد‌های HSE

سازمانها و شرکت‌هایی که CB یا مرجع صدور گواهینامه HSE-MS معتبر و اصل را برای گرفتن گواهینامه انتخاب می‌کنند ملزم به طراحی و اجرای مستندات و پیاده سازی استانداردهای ایزو هستند. البته سطح پیاده سازی مستندات HSE بستگی به سطح سخت گیری مرجع صدور گواهینامه HSE – MS دارد. بصورت کلی نمونه مستندات گواهینامه HSE-MS شامل خط مشی کیفیت، نظامنامه کیفیت، چارت سازمانی، فرم‌ها و دستورالعمل‌ها و نمونه روش‌های اجرایی می‌شود.

ممیزی مستندات و ثبت و صدور گواهینامه HSE-MS

ممیزی و بررسی قوانین و دستورالعمل‌های لازمه در دو بخش اجرا می‌شود. مرحله اول ممیزی داخلی یا همان ممیزی ابتدایی است که جهت رفع عدم انطباقات و انجام اقدامات اصلاحی و برای بر طرف کردن عیب‌ها و نقص‌های احتمالی از طرف کارشناس داخلی مجموعه انجام می‌شود. البته چنانچه سازمان نیاز به کارشناس و ممیز داشته باشد می‌تواند به صورت رایگان از مشاوره و ممیزی کارشناسان مرکز ما بصورت رایگان استفاده نماید. مرحله دوم ممیزی نهایی هست که ممیزی از طرف کارشناس و بازرس مرجع صدور گواهینامه اچ اس ایی صورت میگیرد. بعد از بازدید نهایی چنانچه نواقصی وجود نداشت رأی به صدور گواهینامه HSE میدهد.

استعلام و ریجستری اعتبار گواهینامه HSE – MS

متقاضی محترم گواهینامه اگر از مراجع خصوصی گواهینامه HSE بگیرد خب قطعا نیازی به اصالت ریجستری گواهینامه HSE ندارد. ولی اگر از مراجع معتبر و اصل گواهینامه HSE یا ایزوی خود را دریافت کرده باشد برای اطمینان از اعتبار و اصالت مدرکش باید از طریق مراجعه به سایت رسمی انجمن IAF کار ریجستری گواهینامه HSE را انجام دهد. اگر نام نهاد اعتبار دهنده یعنی AB در لیست IAF بود بعد وارد لینک AB شوید و نام CB مورد نظرتان را سرچ ‌کنید. بعد از مشاهده نام CB وارد لینک مرجع شوید و کد رهگیری بر روی گواهینامه ایزو را سرچ نمایید. با مشاهده کد رهگیری داخل سایت CB عضو انجمن IAF اعتبار و اصالت گواهینامه HSE محقق می‌گردد.

اخذ گواهینامه HSE – MS سریع و ارزان

دریافت گواهینامه HSE – MS سریع و ارزان خواسته غالب شرکتهایی هست که به دنبال اخذ و دریافت گواهینامه برای مناقصات هستند. سازمانهایی که می خواهند درون مناقصه شرکت کنند غالبا فرصت آنچنانی ندارند و به همین جهت دنبال این هستند که گواهینامه HSE را در کوتاهترین فرصت دریافت کنند.

در مورد دریافت مدارک HSE – MS می توانید مقاله تخصصی نحوه دریافت گواهینامه HSE را نیز مطالعه بفرمایید.

گواهینامه HSE – MS و نظرات کاربران:

آقای شیواییان گفت:
ما از شرکت شما HSEMS گرفتیم و شرکت شمارو به یکی از دوستانم هم معرفی کردم. خدمات رایگان مرکز سیستم کاران و گواهینامه های ایزو ارزان و فوری از خدمات مهم مرکز شماست. واقعا ممنونم

آقای کیوان پرسید:
تمدید گواهینامه HSE برای مصارف صنعتی میخوایم آیا هزینه زیادی برای تمدید باید پرداخت کنیم؟

سر فصلهای مهم

مطالب مهمی که متقاضیان بدنبال آن هستند.

مطالب فنی و کاربردی مورد نیاز کارشناسان و علاقمندان به ایزو ISO

One Response

  1. شرکت ما در حوزه نفت و گاز فعالیت می کند به چه صورتی برای دریافت HSEباید اقدام کنیم و این پروسه چقدر زمان میبره؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

لینکهای مفید و مرتبط
enemad-logo